بوکس یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین ورزش های جهان است. در این مطلب نگاهی داریم به تاریخچه و قوانین این رشته.
رشته بوکس جایگاه بسیار ویژه ای در جهان ورزش دارد. از سابقه و قدمت گرفته تا محبوبیت و همه گیری. دنیای مشت زنی، جذابیت های خاص خود را دارد و ورزشکارانی در این رشته فعالیت کرده اند که برخی از بهترین های تاریخ ورزش به شمار می روند. در این مطلب می خواهیم نگاهی داشته باشیم به تاریخچه این ورزش و قوانین و اصطلاحات رایج در آن را شرح دهیم.
تاریخچه بوکس
بوکس یکی از اولین ورزش هایی بود که به وجود آمد. در این ورزش نیازی به امکانات و تجهیزات خاصی نیست و قوانین آن ساده است. به همین دلیل از هزاران سال پیش، این رشته در نقاط مختلف جهان همه گیر شد و سابقه بسیار درازی دارد. طبق روایت ها، شروع بوکس برمی گردد به روم باستان، جایی که خبری از قوانین خاصی برای این ورزش نبود و شرکت کنندگان این رشته بدون رعایت وزن خود، به مسابقه می پرداختند. البته شنیده می شود که در آن زمان از چرمی خاص به عنوان دستکش استفاده می شده که همین مورد بعدها به طراحی دستکش های مخصوص منجر شد.
مشت زنی از ورزش های حاضر در مسابقات باستانی المپیک در یونان و روم باستان بود. این ورزش طرفداران زیادی داشت و مردم در میدان های بزرگ شهر جمع می شدند تا مسابقات مشت زنی را تماشا کنند. شنیده می شود که مشت زنی در امپراتوری روم باستان بسیار محبوب بوده و جنگجویان زیادی در چارچوب مسابقات مختلف به مصاف هم می رفتند.
گسترش و پیشرفت
به دلیل خشونت بالا، بوکس توسط تمام جامعه پذیرفته نشد و هر چه گذشت، بیشتر سعی شد تا جلوی این رشته گرفته شود. کار به جایی کشید که حتی پلیس هم وارد کار شد و معمولا مانع برگزاری مسابقات می شد. رفته رفته مشت زنی حالت رسمی تر به خود گرفت و از خیابان و میدان های شهر به سالن ها کشیده شد. در قرن هجدهم این ورزش چهره جدیدی به خود گرفت و کم کم قوانین مختلفی برای این رشته وضع شد. در همین قرن بود که بوکس از انگلیس به آمریکا رفت و استقبال شدیدی از آن شد.
با گسترش مشت زنی در آمریکا و محبوبیت این ورزش، سطح این رشته ارتقا پیدا کرد و مسابقات به صورت جدی تری برگزار شد. کم کم مسابقاتی میان انگلیسی ها و آمریکایی ها صورت گرفت که همین باعث پیشرفت و رسمی شدن این رشته شد. در قرن نوزدهم بوکس به بلوغ خوبی رسید و حالا نوبت آن بود تا قوانین معینی برای این ورزش تعیین شود تا در تمام نقاط دنیا به یک صورت بازی شود. اواخر قرن نوزدهم قوانین مشت زنی دچار تغییرات بسیاری شد و این ورزش شکل و شمایل جدی تری به خود گرفت.
تفاوت میان بوکس حرفه ای و بوکس آماتور
زمانی که مشت زنی شروع به پیشرفت کرد، چیزی که مبارزها را ترغیب می کرد تا مبارزه کنند و انگیزه اصلی آن ها به شمار می رفت، فقط و فقط پول بود. بسیاری از برگزارکننده های مسابقات که اصطلاحا به پروموتر (Promoter) معروف هستند، مسابقات را بر اساس جوایز نقدی سازماندهی می کردند و همین عامل باعث شد تا شرطبندی نیز وارد بوکس شود و این ورزش به مقصد محبوب شرطبندها تبدیل شود. با شروع مسابقات المپیک اما شرایط تغییر کرد.
از اوایل قرن بیستم، المپیک به مقصد بسیاری از ورزشکاران آماتور تبدیل شد و رشته بوکس نیز وارد المپیک شد. اینجا بود که بوکس آماتور شکل گرفت که با مسابقاتی که توسط پروموترها و صرفا برای جایزه نقدی برگزار می شد، متفاوت بود. در بوکس آماتور بوکسورها باید با کلاه محافظ مبارزه کنند و به بوکسور اجازه داده نمی شود تا ضربات خطرناکی به حریف خود وارد کند. راندهای مسابقات آماتور (3 راند) نیز کمتر از مسابقات حرفه ای (4 تا 12 راند) است و در مجموع محدودیت های بیشتری نسبت به مسابقات حرفه ای دارند.
بیشتر بخوانید:
به دلیل محدودیت کمتر، وجود پروموترها و صد البته پول و سرمایه بیشتر، بوکس حرفه ای حرف اول را در دنیا می زند و مسابقات حرفه ای ها اصلا قابل مقایسه با بوکس آماتور نیست. بوکس آماتور در سطح قاره ای و المپیک برگزار می شود اما بوکس حرفه ای را سازمان های مختلف با کمک اسپانسرها برگزار می کنند. معمولا مبارزها در اوایل دوران حرفه ای خود در بوکس آماتور شرکت می کنند و بعد از آن وارد سازمان های حرفه ای می شوند و با پروموترها قرارداد می بندند.
قوانین بوکس
به دلیل خشونت بالا، این رشته شامل قوانین بسیاری می شود تا مبارزه ها بیش از حد خشن و خطرناک نشوند. در بوکس به هیچ عنوان نمی توان از پا استفاده کرد و به حریف لگد زد. هل دادن حریف ممنوع است و همچنین نمی توان با سر به رقیب ضربه وارد کرد. در این رشته فقط باید از مشت استفاده کرد و ضربه زدن با ساعد یا آرنج جایز نیست.
ضربه زدن به ناحیه های مختلف مجاز نیست. به عنوان مثال مشت زنان نمی تواند به پایین تر از کمر حریف ضربه بزند، به گردن یا پشت سر و گوش او مشت بزند و ضربه زدن به کلیه حریف نیز ممنوع است. بوکسوری که روی زمین افتاده، تا شماره 10 که داور می شمارد، می تواند بلند شود وگرنه داور او را بازنده اعلام می کند.
مشت زدن در چارچوب قوانین خاصی است. زمانی که حریف روی زمین افتاده، ضربه زدن به او جایز نیست یا وقتی داور پایان راند را اعلام می کند، مبارز حق ندارد به حریف خود ضربه بزند. برخی اوقات داور دو مبارز را از یکدیگر جدا می کند. در این زمان بوکسورها نمی توانند به یکدیگر ضربه بزنند.
بوکسورها نمی توانند از طناب های رینگ استفاده کنند. به عنوان مثال نمی توان طناب ها را نگه داشت و از آن برای ضربه زدن به حریف استفاده کرد. مبارزها نباید بیش از اندازه خم شوند و سر خود را نیز نباید بیش از حد پایین نگه دارند. پشت کردن به حریف نیز مجاز نیست و بوکسور نباید از حریف فرار کند. بی احترامی و ادا در آوردن نیز ممنوع است.
نحوه امتیازدهی
برای تعیین برنده، بوکس از سیستم امتیازدهی استفاده می کند. این سیستم در بوکس حرفه ای و بوکس آماتور متفاوت است. در بخش آماتور با توجه به تعداد ضربات بوکسور امتیاز داده می شود در نتیجه بوکسوری که مشت های بیشتری بزند، شانس بیشتری برای پیروزی دارد اما سیستم امتیازدهی بوکس حرفه ای متفاوت است. اینجا از سیستم 10 استفاده می شود. سیستم 10 به این شکل است که داورها به برنده هر راند، 10 امتیاز می دهند و به بازنده 9 امتیاز. البته اگر مبارز بازنده ناک داون شده باشد، 8 امتیاز می گیرد و اگر 2 بار ناک داون بشود، 7 امتیاز به او تعلق می گیرد. در ضمن اگر داورها تشخیص دهند که راند برابر است، امتیاز آن راند 10-10 می شود.
لازم به ذکر است که سیستم امتیازدهی وقتی استفاده می شود که تمام راندهای 3 دقیقه ای مسابقه به پایان برسد. یک مبارزه می تواند به اشکال دیگری نیز تمام شود. یکی از رایج ترین شکل های پیروزی در بوکس، ناک اوت کردن حریف است. در این حالت بوکسور طوری به حریف خود ضربه می زند که او بی هوش می شود و نمی تواند به مبارزه ادامه دهد. ناک اوت فنی هم بسیار رایج است و در این حالت داور تشخیص می دهد که مبارز نمی تواند به مبارزه ادامه دهد و مسابقه را تمام می کند. در بوکس مساوی هم وجود دارد و برخی مواقع مبارزه با تساوی به پایان می رسد.
وزن های مختلف بوکس
یکی از اصلی ترین اصول ورزش بوکس، اوزان مختلف این رشته است. مسابقه ها در کلاس های متعددی برگزار می شوند و مبارزها باید در وزن مشخصی باشند تا بتوانند مسابقه بدهند. هر وزن مسابقات و عناوین خاص خود را دارد و اوزان مختلف به مصاف هم نمی روند. هر وزن محدودیت خاصی دارد به غیر از سنگین وزن که دیگر محدودیتی برای این وزن تعیین نشده است. 8 وزن اصلی برای بوکس تعبیه شده اما در طول سال ها، کلاس های دیگری نیز به این وزن ها اضافه شده اند. در جدول زیر، نگاهی داریم به اوزان اصلی این رشته.
| کلاس | وزن (Kg) |
| Flyweight | 48.98 تا 50.80 |
| Bantamweight | 52.16 تا 53.53 |
| Featherweight | 55.33 تا 57.15 |
| Lightweight | 58.96 تا 61.23 |
| Welterweight | 63.50 تا 66.67 |
| Middleweight | 69.85 تا 72.57 |
| Light heavyweight | 76.20 تا 79.37 |
| Heavyweight | 90.71+ |
وزن های جدیدتر بوکس به شرح زیر است:
| کلاس | وزن (Kg) |
| Strawweight | 47.62 |
| Light flyweight | 47.62 تا 48.98 |
| Super flyweight | 50.80 تا 52.16 |
| Super bantamweight | 53.52 تا 55.33 |
| Super featherweight | 57.15 تا 58.96 |
| Light welterweight | 61.23 تا 63.50 |
| Light middleweight | 66.67 تا 69.85 |
| Super middleweight | 72.57 تا 76.20 |
| Cruiserweight | 79.37 تا 90.71 |
| Bridgerweight | 90.71 تا 101.61 |
اصطلاحات رایج بوکس
ورزش بوکس پر از اصطلاحات مختلف است که برای درک بهتر این ورزش و تماشای آن، باید این اصطلاحات را بدانید. در ادامه نگاهی داریم به اصطلاحات رایج این رشته.
ناک اوت (Knockout): وقتی یکی از بوکسورها بر اثر ضربه بیهوش می شود، اصطلاحا می گویند که ناک اوت شده است. Technical Knockout یا همان ناک اوت فنی هم وقتی رخ می دهد که یکی از مبارزها بر اثر ضرباتی که به او وارد شده، توانایی ندارد و داور تشخیص می دهد که نمی تواند به مبارزه ادامه دهد.
ناک داون (Knockdown): وقتی بوکسور بر اثر ضربات روی زمین بیفتد، ناک داون شده است.
جب (Jab): در بوکس به وفور با این کلمه برخورد می کنید. بوکسور دست های خود را مشت کرده و مقابل صورت خود نگه می دارد و سپس با دست غیر تخصصی ضربه می زند.
کراس (Cross): کراس شباهتی به جب دارد. در این ضربه نیم تنه مشت زن در جهت مخالف قرار می گیرد و او با دست موافق که عقب تر از حالت معمول است، به حریف ضربه می زند.
هوک (Hook): از ضربات قدرتی و سهمگین بوکس، هوک است. بوکسور برای زدن این ضربه باید انرژی خود را از پایین تنه به بالا تنه منتقل کند و با چرخیدن، ضربه ای افقی به حریفش وارد کند. دست در این حالت می چرخد و مشت زاویه ای کمتر از 90 درجه به خود می گیرد. معمولا ضربه هوک، فک حریف را هدف قرار می دهد. در ضمن این ضربه با هر دو دست زده می شود و خیلی از مبارزها با دست غیر تخصصی خود هوک می زنند.
آپرکات (Uppercut): بعد از هوک می رسیم به آپرکات که دیگر ضربه سهمگین مشت زنی به شمار می رود. وقتی هوک زده می شود، در ادامه آن آپرکات از راه می رسد. آپرکات هدفش شکستن گارد دفاعی حریف است و چانه حریف را هدف می گیرد. در این ضربه دست خم می شود و مشت از پایین به طرف بالا حرکت می کند.
شوشاین (Shoeshine): به ضربات متوالی که به سرعت زده می شود، شوشاین گفته می شود. این ضربات معمولا آپرکات های متوالی و سریع است که در تمرینات بوکس نیز به وفور از این حرکت استفاده می شود.
داک (Duck): داک یک تکنیک دفاعی است و برای فرار از مشت ها و ضربات حریف استفاده می شود. در این تکنیک بوکسور سر خود را به طرفین حرکت می دهد و از مشت های حریف جا خالی می دهد. حرکت پا در این تکنیک بسیار مهم است زیرا مشت زنان باید مراقب قدم های خود باشد و بدنش را به خوبی برابر ضربات حریف کنترل کند.
ممنون، جالب بود